Lý thuyết tải nhận thức (Cognitive Load Theory – CLT) nghiên cứu cách thức bộ não con người xử lý thông tin. Dựa vào lý thuyết này, người làm đào tạo có thể đề xuất các hoạt động mang lại giá trị cao cho người học. Khám phá chi tiết tại bài viết này.
Nội dung thuộc L&D vocab – Từ điển để làm đào tạo. Nội dung cũng được chia sẻ tại khóa PDT – Ứng dụng công nghệ thiết kế khóa học.
Lý thuyết tải nhận thức (Cognitive Load Theory – CLT) là gì?
Lý thuyết tải nhận thức (Cognitive Load Theory – CLT) là một khái niệm được phát triển bởi John Sweller vào những năm 1980. Lý thuyết này nghiên cứu cách thức bộ não con người xử lý thông tin và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý tải nhận thức để tối ưu hóa hiệu quả học tập.
Theo CLT, bộ nhớ ngắn hạn của chúng ta chỉ có thể xử lý một lượng thông tin giới hạn trong một khoảng thời gian nhất định, trong khi bộ nhớ dài hạn lại có khả năng lưu trữ gần như vô hạn. Do đó, nếu lượng thông tin cung cấp quá nhiều hoặc quá phức tạp, người học sẽ bị quá tải, dẫn đến giảm khả năng tiếp thu và ghi nhớ kiến thức.
Việc áp dụng thuyết nhận thức trong đào tạo người trưởng thành mang lại nhiều lợi ích quan trọng:
- Tối ưu hóa quá trình tiếp thu kiến thức: Bằng cách quản lý tốt tải nhận thức, người học sẽ tiếp thu thông tin nhanh hơn và hiệu quả hơn.
- Giảm thiểu tình trạng quá tải: CLT giúp Trainer xây dựng chương trình đào tạo không quá phức tạp, giúp người học tránh tình trạng quá tải.
- Phát triển kỹ năng ứng dụng kiến thức: Việc tăng cường các hoạt động thực hành giúp người trưởng thành áp dụng kiến thức vào công việc thực tế một cách hiệu quả hơn.
Các loại tải nhận thức trong lý thuyết CLT
Trong lý thuyết tải nhận thức, có ba loại tải nhận thức chính:
Tải nội tại (Intrinsic Load): Là độ phức tạp vốn có của thông tin hoặc nhiệm vụ mà người học cần tiếp thu. Tải nội tại phụ thuộc vào mức độ tương tác giữa các yếu tố kiến thức. Ví dụ, học một ngôn ngữ lập trình mới sẽ có tải nội tại cao hơn so với việc học thuộc một đoạn văn bản ngắn.
Tải ngoại lai (Extraneous Load): Là các yếu tố không cần thiết gây ảnh hưởng đến quá trình tiếp thu thông tin, chủ yếu do cách thức trình bày và giảng dạy. Nếu tài liệu học tập quá phức tạp hoặc không có tổ chức, người học sẽ phải dành nhiều tài nguyên nhận thức hơn để hiểu, làm tăng tải ngoại lai.
Tải hữu ích (Germane Load): Là tải nhận thức có ích, giúp xây dựng và củng cố các cấu trúc kiến thức trong bộ nhớ dài hạn. Loại tải này giúp người học phát triển hiểu biết sâu sắc và kỹ năng ứng dụng kiến thức một cách hiệu quả.
Ứng dụng của lý thuyết tải nhận thức trong đào tạo người trưởng thành
Việc ứng dụng Lý thuyết tải nhận thức (Cognitive Load Theory) trong đào tạo người trưởng thành đóng vai trò quan trọng để giúp quá trình học tập trở nên hiệu quả hơn. Dưới đây là một số cách ứng dụng CLT trong thiết kế chương trình đào tạo:
Giảm tải ngoại lai
Trong đào tạo người trưởng thành, Trainer cần tập trung vào việc loại bỏ những yếu tố không cần thiết trong quá trình giảng dạy, chẳng hạn như sử dụng quá nhiều văn bản, biểu đồ phức tạp, hoặc thông tin dư thừa. Thay vào đó, nên cung cấp thông tin rõ ràng, logic và trực quan để giảm tải ngoại lai.
Ví dụ: Thay vì trình bày quá nhiều lý thuyết, hãy chia nhỏ nội dung thành các khối thông tin dễ hiểu, kết hợp với hình ảnh, video hoặc ví dụ thực tiễn để người học dễ dàng nắm bắt.
Tối ưu hóa tải nội tại
Đối với người trưởng thành, các nhiệm vụ phức tạp cần được chia nhỏ thành các bước đơn giản và tuần tự để họ có thể nắm bắt từng phần mà không cảm thấy bị quá tải. Điều này giúp người học dần dần xây dựng hiểu biết và kỹ năng cần thiết trước khi chuyển sang các khía cạnh khó hơn.
Ví dụ: Trong các chương trình đào tạo quản lý, thay vì yêu cầu học viên nắm vững tất cả các khía cạnh của quản lý ngay từ đầu, hãy bắt đầu bằng các chủ đề cơ bản như kỹ năng giao tiếp hoặc lập kế hoạch, sau đó dần dần mở rộng đến các chủ đề nâng cao hơn như quản lý xung đột hoặc phát triển đội ngũ.
Tăng cường tải hữu ích
Khi thiết kế chương trình đào tạo, Trainer cần chú trọng vào việc xây dựng các hoạt động giúp người học kết nối giữa lý thuyết và thực hành. Các bài tập thực hành, case study, hoặc thảo luận nhóm là những phương pháp hiệu quả để kích thích tư duy, từ đó gia tăng tải hữu ích.
Ví dụ: Sau khi giảng giải lý thuyết về kỹ năng giải quyết vấn đề, Trainer có thể đưa ra các tình huống thực tế để học viên thảo luận và áp dụng ngay những kiến thức đã học, giúp họ ghi nhớ và vận dụng tốt hơn.
Tạm kết về Lý thuyết tải nhận thức – Cognitive Load Theory
Trên đây là nội dung về thuyết nhận thức – Cognitive Load Theory. Tin rằng bạn đã hiểu thuyết nhận thức là gì và có thêm phương pháp để đề ra các chương trình đào tạo hiệu quả. Nội dung thuộc L&D vocab – Từ điển để làm đào tạo.
Ngoài ra, bạn có thể tham khảo các khóa đào tạo nâng cao năng lực do VMP tổ chức gồm:
Các khóa nâng cao năng lực đào tạo:
PDT – Ứng dụng công nghệ thiết kế khóa học.
Train The Trainer 3+ – Đào tạo giảng viên nội bộ số 1 Đông Nam Á.
Các khóa nâng cao năng lực lãnh đạo:
UMM – Đào tạo năng lực nền tảng cho quản lý cấp trung.
Coaching Skills For Manager – Kỹ năng huấn luyện kèm cặp nhân viên
Leading Emotional – Lãnh đạo đội nhóm bằng trí tuệ cảm xúc